Isaac Israels en het moment

 Het moment. Het lijkt alsof het zo uit z'n penselen op het doek knalde. Isaac Israels deed zelden langer over een doek dan een uur.

 Van Mayken Jonkman leer ik wat aan dat schildermoment vooraf ging: vooral eindeloze potloodschetsen. Hij moest zich de indruk die hij wilde gaan vastleggen inpren­ten. Noem het een bewaard moment. Of beter een gereconstrueerd moment. Of ie er van droomde weet ik niet. Op foto's zie je hem staan schilderen, bijvoorbeeld op de Scheveningse boulevard. Maar wat hij daar maakte waren hooguit schetsen in olieverf, niet de doeken die ik nu in Panorama Mesdag zag.

 Zijn werkwijze is anders dan die van de impressionisten. Hij zet geen kleuren naast elkaar. Wel suggereert hij veel met 'vegen'. Lezend over Israels kom ik steeds z'n Franse jaren tegen, zijn 'heilzame oriëntatie op Frankrijk'. Daar vind je wat hem zo anders maakt dan zijn Nederlandse tijdgenoten. Hij was "de enige Nederlander die al omtre­nt 1900 iets van Toulo­use-Lautr­ecs 'spir­ituele sarcasme', iets van diens gepoin­teerde ner­vositeit had..".

 Donderdag zijn Mayken Jonkman en ik te horen in het Panorama Mesdag bij Isaacs weergaven van Scheveningse baadsters.

Tags: