Individu

 Wat is er nu, 68 jaar later van zijn voorspelling uitgekomen? Voor 'het individu' mag je in zo'n geval lezen 'ik', lijkt me. Daar komt wat Arnon Grunberg giste­ren zei op neer toen we het hadden over het hardnekkige cultuurpessimisme.

 Adorno kan zo mooi chargeren. Hij beschrijft de doodsstrijd van het individu, dat zich redt - het krijgt zelfs bescher­ming, als een soort museumstuk en wordt in natuurreservaten gekoe­sterd. Het is 1945 en er zijn heel wat gevluchte - vaak Joodse - intellectuelen in de Verenigde staten die gezien worden als 'colourful personalities' en zich volgens Adorno verkopen 'als hartver­warmers in de commerciële kilte'. Je ziet komisch Hollywood oprijzen. Van de Marx Brothers tot Woody Allen. Hofnarren van het kapitalisme in zijn ogen. Vergeet immigrantenzoon Andy Warhol niet.

 'Hun bedrijvige, ongeremde temperament, hun plotselinge inval­len, hun originaliteit, ook al zou die bestaan in hun bij­zondere lelijkheid, en zelfs hun koeterwaals maken van hun menselijkheid een verkoopbaar clownspak.' Zou het waar zijn? Wat Adorno vergeet is dat ook veel van het management van het Amerikaanse enter­tain­ment werd overgenomen door immigran­ten, en dat ze hun weg vonden in de beste u­niversiteiten, al loopt er soms een professor Pnin tussen.

 Intel­ligen­tie is onuitroe­iba­ar. En zie, Teddie, daar steekt het in­dividu weer de kop op.