Alastair Bonnett schreef Off the map een boek over het verschijnsel grens. In deze dagen van vluchtelingenstromen, nieuwe Ijzeren Gordijnen en de roep om het 'sluiten van de grenzen' gaat hij terug naar de vraag waar ze vandaan komen.
Een van de plekken waar hij belandt is de idylle genaamd Baarle. De Nederlands-Belgische vervlechting van tientallen enclaves. Een stukje middeleeuwse verkaveling ontstaan door adellijke vererving, die door toeval bewaard bleef.
Als kind al keek ik gespannen uit autoraampjes op de weg naar Turnhout. Opschriften, stenen, al wat maar anders was. Grenzen zijn hier niet om anderen buiten te sluiten.
Bonnett: 'De paradox van grenzen is dat ze vrijheid van beweging belemmeren en tegelijk een wereld van vrije keuze en mogelijkheden in het vooruitzicht stellen.'
Daarin ligt denk ik de tantaliserende werking van grenzen op vluchtelingenstromen. Wij denken doe niet, het is zinloos en gevaarlijk. Ze blijven het proberen. Er zijn er die het halen.
In Baarle is dat proces al eeuwen geleden bevroren. In de saaie Kapelstraat kun je 160 meter wandelen en daarbij binnen een minuut vijf landsgrenzen passeren.
Gelukkig blijven er altijd vragen als: 'Hoe dik is een landsgrens?'
Eens was de regel dat waar de voordeur lag bepaalde waar belasting betaald moest worden. Maar ja, toen ging iedereen z'n voordeur verplaatsen.
Baarle wordt geen UNESCO-erfgoed, zo is besloten. Te saai.