Arianne Olthaar (3)

 Met Arianne Olthaar blijf ik zoeken naar de verklaring voor de stijl en overdaad van de Oostblok-luxe'. Waarom was het Oostblok op zeker moment zelfs meer glamorous en excentriek dan West Europa?

 Het uitbundig gebruik van kunststof materialen tegen vloeren, wanden en aan plafonds, de uitzinnige ornamen­tiek duidt toch ook op groot zelfvertrouwen. Langzaam ronddraaiende restaurants bovenin televisietorens! Ik zie er een Oostblok-variant van de James Bond-haarlakstijl in. In de Spoetniktijd waren de Russen aan de winnende hand in de ruimterace. In Oost en West zag je de ruimtevaart terug in mode en architectuur.

Arianne schrijft: 'De hotels hadden niet alleen een kapper en een 'dolla­rshop', maar meestal ook een nachtclub, bedoeld voor de elite en buitenlandse (handels) reizigers; altijd in  de kelder. Een afgesloten ruimte, zonder ramen, geopend na 22.00 uur, met rood of paars tapijt bekleed, met gestoffeerde pilaren, een dans‑verlaging, wands­piegels en semi‑besloten zitjes. Een illusionair rijk van tijdloosheid en luxe.'

Vanavond in de Avonden meer.

Tags: 

Arianne Olthaar (2)

 Er heeft een Oostblok-luxe bestaan, voor partijbonzen, soms ook uitgelezen arbeiders. In hypermoderne hotels met res­taurants en met - onveranderlijk - nachtclubs in de kelders. Ik weet ervan dankzij mijn verblijf in het Olympik hotel in Praag, in 1976.

 Indirect licht dat tegen plafonds schijnt. Een halfduister, geen dag, geen nacht. De inrichting overdadig 'modern', met glim van chroom. Bolle lampen, spiegels. Onmetelijke ruimten waarin kunstig ontworpen meubilair als kuns­tle­deren stoelen met halfronde rugleuningen en ronde zitting verloren staat.

 Arianne Olthaar legde wat er nog van die wereld over is vast in foto's, kijkdozen, een film en het fascinerende fotoboekje 'Luxe 1972-­1987'. Te zien in de Haagse galerie Heden. Een overdaad aan kunststof materialen op vloeren, tegen wanden, aan plafonds. Lampen, luchters, met uitzinnige ornamen­tiek. Nu brokkelt het af en wordt vuil. Licht dooft. Ver­vangende onderdelen zouden uit verre, waarschijnlijk Russische fabrieken moeten komen - het Oostblok was een economische eenheid - die al lang gesloten zijn. 

Tags: 
Oostblok-luxe

Arianne Olthaar (1)

 Verbaasde me in 2009 met foto's en films van restauratiewagens in Oost-Europese treinen. Daarna verbleef ze in Riga (Letland). In galerie Heden aan de Haagse Denneweg laat ze nieuwe foto'­s, maquet­tes en films zien.

 Onder de kop 'Luxe' zie je twee prominente locaties uit de jaren zeventig en tachtig: de televisieto­ren in Riga, en hotel Viru in Tallinn. In die 368 meter hoge ­to­ren uit de jaren '70 en '80 was op 93 meter hoogte het res­taurant Veja Roze, dat sl­oot in de jaren '90. Hotel Viru was in 1972 de eerste wolkenkrabber van Estland en het sjiekste hotel in de regio. Ook zat er tot 1989 de Russische inlichtingen­dienst, de KGB.

 Bij de tentoonstelling hoort het boekje 'Luxe 1972‑1­987', met foto's van eens moderne dan­cings, hotels en stations uit vooral het voor­malige Oostblok. Zegt Arianne: 'Wat me boeit is dat ze bedoeld zijn om de werkelijkheid buiten te sluiten. Dit zijn interieurs die toen een zekere luxe uitstraalden, modern. Nu hebben ze een aura van vergane glorie, worden minder­waardig gevonden en verdwijnen snel door renova­tie of sloop.'

Tags: 
luxe
stootrand en servethouder

Kunststoffen

De zittingen van de barkrukjes in de Servische restauratiewagen, zoals te zien in de film van Arianne Olthaar, maakten veel bij me los. Goedkope, langharige kunststoffen. Wat doen ze? Ze waren pas uitgevonden en suggereerden ongebreidelde luxe, voor iedereen. De schijnrijkdom van de naoorlogse wederopbouw. In die weefsels zat af en toe ook een glimdraadje dat flonkerde in het kunstlicht. Marcel van Eeden weet ook van deze dingen.

Andere materialen, die de weefsels omlijstten: plastics in vele soorten, maar ook chroom, waardoor Amerikaanse luxewagens ook binnenshuis kwamen. Een hoofdstuk apart was het met de vreemdste motieven bedrukte formica. Formica moest worden afgewerkt, in ronde hoeken, waar stootranden werden aangebracht, in op hard rubber lijkende plastics, maar in deze wagons zie je metalen stootranden, waarin ik denk een rubberen strip was verwerkt.

Nu worden ook de interieurs van de snelwegrestaurants van Jacques Borel bij me wakker. De slaatjes daar bevatten paarse kleurstoffen, waren oneetbaar, en werden nogal eens vertrapt in het vaste tapijt.

Tags: 
formica met houtnerf (rechts)
Arianne Olthaar
rijdend bordeel?

Arianne Olthaar

Arianne Olthaar (1970) filmde - op super 8, dat geeft die mooie korrel - het interieur van een Servische restauratiewagon. Een bar/ bistro met vastgezette meubels, die rijdt door een sneeuwlandschap. Geen levend wezen te zien, alleen het voorbijgaande landschap achter de raampjes beweegt.

Meer wagon-interieurs krijg je te zien, er is er één met - o wonder - wandjes van formica met een houtnerfmotief. De inrichting van de meeste van deze wagons, vertelt ze, is inmiddels al verwijderd en vervangen door 'iets straks'. Vergankelijkheid.
In Galerie West in Den Haag zag ik vanmorgen deze beelden uit haar film 'Restauratiewagens'. Arianne vond ze het voormalige Oostblok. Ontwerpen uit de jaren '60 en vooral '70. Neem nou die barkrukken. Alleen van ernaar kijken krijg je al jeuk. Wat is dit? Peepshowpluis? Een bordeel op rails?

Haar fotoproject over 'klassieke' Europese dierenverblijven uit dezelfde periode is nog deze zondag te zien in Stroom, ook in Den Haag.
Apenhuizen, ingericht - staal, tegels - naar de toen nieuwste aap-inzichten. 
De apen zijn voorgoed vertrokken.
Is dit 'retro'? Wie wil terug naar wat en waarom?
Wat zien jonge kunstenaars van nu in de stijl van de jaren '60 en '70.
Ze zegt 'ik wil het vasthouden, ik film het voor het voorgoed wordt opgeruimd'.

Tags: