Chaplin aan de lopende band in Modern Times.,
Parijs Metro-portaal, omstreeks 1900 in Art Nouveau. Bloem- en plant motieven op prefab gietijzeren onderdelen, waarmee het portaal in verschilende formaten in elkaar kan worden gezet. .

Norm=Vorm (2)

De tentoonstelling is te zien in het Gemeentemuseum dat Berlage bouwde. Het gebouw is gebaseerd op een raster van 1,10 meter. Muren, ramen en bakstenen hoefden door de slimme maatvoering nergens te worden ingekort. Alles paste. Het werd binnen twee jaar gebouwd.

De keerzijden van de Industriële Revolutie zie je ook. Mensonterende arbeidsomstandigheden. En protesten tegen de eenvormigheid als de Engelse Arts and Crafts-beweging: terug naar het nobele handwerk.
Grappig is het tasten naar vorm voor massaproducten. Historiserende, exotische, fantastische decoratie zie je, duizenden malen herhaald. Met als feestelijk hoogtepunt rond 1900 de Art Nouveau, een pleidooi voor de scharrelkip. Maar er was geen weg terug.
Vervreemding alom. De ontwerper bekeek z'n product met argwaan, de gebruiker vond 't onpersoonlijk of ronduit lelijk, en de arbeider - die de hele dag dezelfde beweging moest maken als Charlie Chaplin in Modern Times - wordt gek of revolutionair. Hier komt Karl Marx binnen.