'Een nieuwe tijd, een nieuwe kerk.' Zo heet 't boek dat Mirjam van Veen schreef over de opkomst van het 'Calvinisme' in de 16de eeuw. Eerst in Zwitserland, lang daarna pas in de Lage Landen. De Zwitserse kerkhervormers hadden gezag. Aan boord van VOC-schepen ging een werk van de Zwitserse theoloog Bullinger mee.
Waarom het woord Calvinisme tussen aanhalingstekens staat?
Vanmiddag was ik bij Mirjam op de VU. En daar, 14-hoog, met uitzicht op de Bosbaan legde ze het uit: het 'Calvinisme' is niet typisch Nederlands, en Calvijn (uit het Franse Noyon bij Compiègne, later gevlucht naar Genève) was maar één van de voormannen van de reformatie.
We spraken nog genoeglijk over de 'dubbele predestinatie' die hij bedacht als antwoord op de mode in astrologie van zijn tijd, en die tenslotte, lang na zijn dood, in Dordrecht (1618) door de Nederlandse synode werd geadopteerd.
De mens wikte, maar God had al beschikt, voor je geboorte. Van een vrije wil kon geen sprake zijn.
Zo denken streng gereformeerden er nog steeds over.
En gek genoeg, ook de natuurwetenschappers van onze tijd komen - langs andere wegen - tot de zelfde conclusie.
Maandagavond na 21.00 is ze te horen in de Avonden