Betsabeé Romero (1)

Weinig Westerse kunstenaars weten raad met de automobiel. Nog steeds zijn autoschilders als Arie Schippers zeldzaamheden. In de derde wereld is het beschilderen van vrachtwagens en bussen uitgegroeid tot een tak van kunst. In Nederland alleen soms beoefend door Hadassah Emmerich.
Het heeft ook lang geduurd voor de automobiel in de literatuur beschreven werd. Bij mijn weten was Franz Kafka de eerste. Op 11 september 1911 was hij in Parijs en getuige van een autoongeluk, dat hij uitvoerig beschrijft. Een niet-gemotoriseerde driewieler wordt aangereden door een auto en loopt een verbogen wiel op.
Was rechts houden in het verkeer toen al de regel? Daarvan rept Franz in z'n beschrijving niet. In Nederland werd de regel in 1905 ingevoerd.
Hoe ging het? De chauffeur moet, zegt Kafka  'op wegkruisingen met zijn wagen net zo laveren als de voetgangers op het trottoir.' Dat laveren wordt door hem gezien als de oorzaak van de botsing. Achteraf staat de automobilist met veel handgebaren de toedracht uit te leggen. Kafka: 'De eigenaar van de automobiel stelt met zijn opgeheven handpalmen de naderende auto voor, dan ziet hij de driewieler die zijn weg kruist, zijn rechterhand maakt zich los en waarschuwt door heen en weer zwaaien de driewieler, hij trekt een bezorgd gezicht, want welke automobiel kan op deze afstand remmen? Zal de driewieler dat begrijpen en de automobiel de voorrang laten? Nee, het is te laat...' 
Het recht van sterkste lijkt in 1911 de enige wet in het verkeer. Of kende Kafka de Parijse verkeersregels niet?