Giorgio Bassani (2)

Hoewel de Mussolini-regering in Italië in 1938 rassenwetten aannam die joden uitsloten van zeer veel en hun deportatie binnen zes maanden bevalen kwam daar in de praktijk weinig van terecht. Italianen houden niet van overheden, en deze maatregelen vielen ook nog slecht. Veel Europese joden vluchtten juist naar het relatief veilige Italië of door Italië bezette gebieden. Voorbeelden.
Nog in 1942 weigerde de Italiaanse commandant in Kroatië in zijn gebied de joden over te dragen aan de Nazis. In 1943 weigerden Italiaanse commandanten in het deel van Frankrijk dat zij bezetten met de Nazi’s samen te werken in het vervolgen van joden. In Lyon redden de Italianen honderden Franse joden van deportatie naar Auschwitz. Ribbentrop beklaagde zich bij Mussolini dat 'het Italiaanse militaire kringen ontbrak aan het goede begrip van de Joodse Kwestie'.
In september 1943 was Mussolini gevallen. Het Noorden kwam onder Duits gezag, veel joden vluchtten verder naar het Zuiden. De katholieke kerk in Assisi redde alle joden die daar hun toevlucht hadden gezocht.
Natuurlijk ging het na 1943 in vele gevallen, zoals dat van de Finzi-Contini in het Noordelijke Ferrara, alsnog mis.