Niels Bokhove
wandelaar zonder broek op het dak (1908)
De danseres Eduardowa (...) in de tram begeleid door twee violisten (1909)

Kafka tekent (1)

Vandaag werd in het Goethe Instituut in A'dam het boek 'Einmal ein grosser Zeichner, Franz Kafka als bildender Künstler' gedoopt. Een Duitstalig werk van Niels Bokhove en Marijke van Dorst, dat uitkomt bij Vitalis in Praag, en binnenkort ook in het Engels verschijnt. Eens hoopte Kafka beeldend kunstenaar te kunnen worden. Vandaar ook deze bundel met alle door Kafka gemaakte tekeningen, met daarbij teksten die er betrekking op hebben. Bokhove hield een mooi betoog over de de rol van beeldende kunst in het werk van Kafka. Daarover maandag in de Avonden meer. Ik dacht aan een passage in 'Gesprekken met Kafka' van Gustav Janouch (1903-1968). De - ook door Bokhove - omstreden aantekeningen van een veel jongere vriend en bewonderaar, gemaakt rond 1921. Janouch was de zoon van een collega van Franz Kafka bij de Arbeiter Unfall Versicherung. Daaruit deze passage over Kafka's tekenen:

'Een verregende, natte oktoberdag. In de gangen van het verzekeringsgebouw brandde het licht. Kafka's kantoor leek een schemerig hol. Hij zat diep voorovergebogen aan zijn schrijftafel. Voor hem lag een open geslagen octavovel grijsachtig wit papier. Hij had een lang, geel potlood in zijn hand. Toen ik naar hem toe ging legde hij het potlood op het papier dat met nonchalant gekrabbelde tekeningen van bizarre figuurtjes was bedekt.'Tekent u?'Kafka lachte verontschuldigend. 'Nee! Dat is maar geknoei.''Mag ik het zien? Ik stel -zoals u weet- veel belang in tekeningen.' 'Maar dit zijn toch geen tekeningen die ik aan iemand kan laten zien. Het zijn absoluut persoonlijke en daardoor niet te ontcijferen hiërogliefen.'Hij nam het blad papier en frommelde het met beide handen tot een prop in elkaar, die hij in de papiermand naast het bureau gooide.'Mijn figuurtjes hebben geen goede, ruimtelijke proporties. Ze hebben geen eigen horizon. Het perspectief van de figuren, wier omtrek ik tracht vast te leggen, ligt vóór het papier, aan de andere, botte, kant van het potlood - in mijzelf.'

Tags: