Roem en het Meten van de Wereld zijn totnutoe vertaald, de andere romans en verhalenbundels nog niet. Bestaat er een fanclub? Een pressiegroep? Nu ja, ik lees ze in het Duits. Mijn vader kijkt mee over m'n schouder, hij was leraar Duits. Kehlmann, die ik vorig jaar heel even sprak in Felix Meritis, is van een andere orde dan wat ik hier ken. 

 Verder neem ik beelden mee van het Pompidou-Metz, waaronder de foto’s van de dertien versies van het zittend roze naakt uit 1935 die Henri Matisse maakte voor hij ze vernietigde. Daarnaast hangt dan het enige roze naakt dat een jaar later overbleef van de sessies. Een naakt zonder gezicht. Terwijl de gezichten van de eerdere versies laten zien dat het om een vrouw met een intelligente blik ging, die poseren niet licht viel.
Verbeeld ik me.
Zodra ik thuis ben moet ik wat bekend is van de relatie tussen schilder en model opzoeken.
Een mooie traditie, dat uitpoetsen. In Metz zijn ook een paar van de fameuze Picasso-filmpjes te zien waarop alle stadia van een werk zijn vastgelegd, inclusief het almaar uitpoetsen.
Een goed idee, al was het maar om het idee van de gewenste onmiddellijkheid van kunst te bestrijden.     
 

Er was kritiek op het aantal honden dat voorkomt in de boeken van Kehlmann. Daniel houdt erg van honden, zegt hij, als hij er een ziet aait hij hem en begint een gesprek met de hond.
Kehlmann vindt - net als Schopenhauer - 'Mitleid' de mooiste menselijke eigenschap. Waarbij bedacht moet worden, zegt hij, dat medelijden met je romanfiguren een verhaal om zeep kan helpen.
En verder:
In zijn bestseller 'Die Vermessung der Welt' (Het meten van de wereld) voerde hij een Belgische ambassadeur op, terwijl het land België in de tijd van hoofdpersoon Von Humboldt toch nog niet bestond. Daar kwamen zoveel brieven op - vertelt hij vol plezier - dat hij uit recalcitrantie de fout liet staan. Terwijl hij andere historische fouten in de volgende druk verbeterde.  
Over beroemdheid en zelfkennis: anderen, zegt Kehlmann, kennen je misschien beter dan je jezelf kent. Je zelfbeeld bevat ook al je fantasie over wat je denkt te kunnen zijn. Maar die ziet de ander niet.
Het is net als met de stem. Je denkt je eigen stem te kennen, die hoor je toch terwijl je praat, zij het 'van binnenuit'?
Maar, je echte stem blijkt dan het vreselijke geluid te zijn dat je te horen krijgt als je hem opneemt op een opnameapparaat.
Tenslotte kwam een verschil tussen de beiden aan het licht, Kehlmann is een Nabokov-bewonderaar. Ook omdat Nabokov vindt dat de lezer zich niet met de schrijver en zijn personages moet vereenzelvigen maar met de 'geest van het boek'. Arnon Grunberg ziet dat anders.
Misschien beter: is er niet zo bang voor.