Blote voeten

 Hoe kom je als schilder of beeldhouwer aan een model? In de arme tijd rond 1900 was het nog moeilijk. De monografie over Frits van Hall - nu in Beelden aan Zee - leidt je binnen in de Amsterdamse artistieke kringen van toen.

 Men vond elkaar. Jonge beeldhouwers als Frits van Hall en z'n vriend Mari Andriessen vonden balletdanseressen die zich bevrijdden van de klassieke dans, onder invloed van Isadora Duncan en Loïe Fuller, die met Rodin en Medardo Rosso werkten. Voorbij de tijd dat je prostituees moest huren. De danseressen wisten wat 'gaan staan' was en een houding volhouden. legt Frits Schol­ten uit.

 Ook Darja Collin, de vrouw van Slauerhoff poseerde, en de jonge Van Hall verzuchtte, toen hij een buste maakte naar levend model: 'Ik voel me als beeldhouwer alleen in het groote lokaal met heerlijke kachel en met Lientje die iedere dag mooier wordt.' Deze Lientje stond vaker model op de Rijksacademie. Misschien was zij de actrice Jacqueline Sandberg.

 Van Hall moest het meest in z'n omgeving zoeken, zoals z'n vrouw Jeanne. Maar toch, toen ie in 1924 in de buurt van Rome terechtkwam had hij geluk: 'M'n signorina Lucia ontplooide haar naaktheid al voor ik de kachel aan had.'

 Een fotograaf als Jacob Merkel­bach maakte in zijn studio bovenin het Hirsch-gebouw artiestenfoto's van ze.

 Zo grepen de kunsten in elkaar. Uit Duitsland kwam de Ausdrucktanz, de expressie. Dans en sculptuur ineen, kortom de Nieuwe Dans. 'Vrije, natuurlijke bewegingen'. vaak op blote voeten en in losse gewaden. 

De beelden van Frits van Hall

 Hou het eenvoudig: om een beeld kan je heenlopen, om een schilderij niet. Al nodigt het daartoe uit. Maar al doe je nog zo je best, de achterkant van de maan zul je niet zien.

 Hoeveel gezichten en houdingen een mens al niet in zich herbergt. Ik zag het werk van Frits van Hall (1899-1945) in Beelden aan zee. Op een tentoonstelling die ‘Gereserveerde gratie’ gedoopt werd. Waarmee nog niets gezegd is over zijn manier van portretteren, gezichten uit duizenden beeldhouwde hij, zo eigen dat je ze zou willen aanspreken. Hij moet zijn modellen goed gekend hebben

 Ook werd ik getroffen door zijn vele blikpunten. Het voorrecht van de beeldhouwer ten volle benut. Wat een schilder moet zien onder te brengen in het vlak komt nu van alle kanten. Je blijft maar om die koppen en figuren heen draaien. Denkend over hoe mensen zich alle dagen aan je vertonen.

 Er zijn er met twee of drie gezichten voor sociaal gebruik, die je steeds weer worden getoond. En meer niet. Een versleten glimlach die ze 's avonds mogen afleggen, waarna ze uitgeput over hun wangenen wrijven. Of een moedig voorwaartse blik waar ze uit alle macht zelf in proberen te geloven.

 Maar zelden zie je, en daar is Van Hall heel goed in, verzonkenheid, vermoeidheid, tegen het dommelen aan.

 Goddank zijn er ook die over oneindig veel gezichten beschikken, die een scala aan stemmingen en gemoedstoestanden kunnen uitdrukken. Zodat raden blijft. Er lopen meer Mona Lisa’s rond.

 In de houdingen van zijn vrouwen gaat het bij Van Hall net zo. Van willen behagen tot een verbergen dat om onthulling vraagt. 

 

Tags: