In 1974 las ik - op een Franse camping - het eerste deel van The Gulag Archipelago.De ingrijpendste leeservaring die ik ooit had.Dat kwam zo. In 1962 ging ik als Haagse jongen in Amsterdam Politieke Wetenschappen studeren, en daar kwam ik al snel tussen de linkse mensen terecht. Hun manier van doen en praten was nieuw voor me. In Den Haag waren geen linkse mensen, zover ik wist.
Ik bezocht bijeenkomsten, werd zelfs 'actief lid' van linkse verenigingen. Ik heb nog bij een fabriekspoort 's ochtends om zeven uur aan verbaasde mannen op bromfietsen stencils uitgedeeld waarin de solidariteit tussen student en arbeider werd benadrukt. Na een tijdje drong tot me door dat er een harde kern was. Mijn vriend Maarten fluisterde op een avond in een stil café tegen me: 'Ik ben lid van de partij.' Ik begreep waar hij op doelde. Er was maar één Partij, de Communistische. Wat het lidmaatschap zoal met zich meebracht leerde ik onderscheiden, van erkenning van de DDR tot infiltratie van het kader bij de Hoogovens. Politiek ging in die kring boven vriendschap, zeker boven literatuur. Ik keerde ze de rug toe. Maar pas in 1974, toen ik ademloos Solzjenytsin had uitgelezen begreep ik hoe het dodelijke waansysteem van Lenin en Stalin had gewerkt en nog werkte. ps. Eens, ooit moet iemand het boek 'linkse mensen' schrijven